Helleborus-Ciemiernik - uprawa i pielęgnacja
Ciemierniki to kwiaty należące do rodziny jaskrowatych. Gatunek ten lubuje się w niskich temperaturach i jego kwiaty możemy zobaczyć między listopadem, a kwietniem. Ze względu na nietypową porę kwitnienia są wykorzystywane jako ozdoba bożonarodzeniowego stołu.
Ciemiernik - pochodzenie zimowego kwiatu
Według legendy, Helleborus był uprawiany w starożytnych ogrodach medycznych w Egipcie już ponad 4 tysiące lat temu. Nazwa ciemierniik prawdopodobnie pochodzi od staropolskiego słowa "ciemiernić", co oznacza "lekko zranić", "kłuć", "szczypać". Nazwa ta odnosiła się do właściwości rośliny, której sok może podrażniać skórę i wywoływać uczucie pieczenia. Helleborus jest nazywany zimową różą, ponieważ kwitnie w okresie zimowym i wczesnej wiosny, kiedy większość innych roślin jest jeszcze w stanie uśpienia.
Rodzina ciemierników liczy sobie około 20 gatunków. Dwa z nich możemy spotkać na terenie Europy Zachodniej, w Hiszpanii, Francji i Wielkiej Brytanii. Pozostałe gatunki występują głównie na półwyspie Bałkańskim, a spośród nich niektóre sięgają aż do Kaukazu. Roślinę z rodziny ciemierników znajdziemy także na Dalekim Wschodzie, a dokładniej w Chinach, które mogą szczycić się rosnącym tylko na ich terenie ciemiernikiem tybetańskim (Helleborus thibetanus). Na terenie Polski naturalnie występują tylko dwa gatunki: ciemiernik czerwonawy, inaczej zwany też purpurowym (Helleborus purpurascens) i ciemiernik zielony (Helleborus viridis).
Uprawa "zimowej róży"
Helleborus jest rośliną długowieczną. Może żyć nawet do 25 lat, jeśli jest dobrze pielęgnowany. Ciemierniki to mało wymagające i wytrzymałe rośliny. Nie mają zbyt dużych wymagań, ale rosną dość wolno, a w dodatku nie przepadają za przesadzaniem. Z tego powodu, przed posadzeniem należy dobrze się zastanowić, gdzie będą mogły spokojnie rosnąć przez kilka lat.
Wybór stanowiska i gleby
Ciemierniki rosną najlepiej na żyznych, wilgotnych i dobrze przepuszczalnych glebach. Ze względu na zamiłowanie rośliny do wilgoci, dobrym pomysłem może okazać się ściółkowanie podłoża. Helleborus najlepiej rośnie w półcieniu, w miejscach, które są zacienione przez drzewa lub budynki, w sąsiedztwie drzew i krzewów liściastych. Należy unikać sadzenia w pełnym słońcu lub w miejscach, które są zbyt suche, a także wysadzania rośliny w pobliżu iglaków, gdyż kwaśna gleba, którą preferują rośliny iglaste, nie jest najlepszym środowiskiem dla naszego kwiatu.
Pielęgnacja ciemierników
Helleborus są łatwe w uprawie, jednak wymagają specyficznego stanowiska i odpowiedniej pielęgnacji, aby kwitły pięknie i zdrowo. Trzeba o nie zadbać przede wszystkim latem, zwłaszcza w bezdeszczowych okresach. Susza bardzo niekorzystnie wpływa na kwitnienie ciemierników, więc w czasie upałów należy zadbać o to, by roślina przez cały czas miała wilgoć. Ciemierniki powinny przez cały okres swojego życia przebywać w jednym miejscu. Uszkodzenia mechaniczne, których roślina może doznać w trakcie przesadzania, mogą opóźnić kwitnienie lub doprowadzić do całkowitej śmierci kwiatu. W czasie wiosny po przekwitnięciu należy przycinać uschnięte i zniszczone liście oraz kwiatostany.
Przeznaczenie i środki ostrożności
Ciemierniki to kwiat idealny na rabaty i ogródki skalne. Charakteryzuje się również dużą trwałością po ścięciu, więc nic nie stoi na przeszkodzie, by zabrać do go domu i umieścić w wazonie.
Ciemierniki są roślinami trującymi. Substancja, która jest zawarta w łodygach i liściach wywołuje zatrucie po spożyciu, a także może powodować powstawanie pęcherzy na skórze. Z tego powodu poleca się pracować przy kwiecie w rękawiczkach. Helleborus zawiera substancje trujące, więc należy unikać spożywania rośliny i utrzymywać ją z dala od zwierząt domowych i dzieci.
Popularne odmiany ciemierników
Istnieje wiele odmian Helleborus, różniących się kolorami kwiatów, rozmiarami i kształtami liści. W naturze możemy wyróżnić niemal 20 różnych gatunków ciemierników. Najciekawszymi i najładniejszymi są:
- Ciemiernik biały (Helleborus niger) - roślina naturalnie żyjąca w Alpach. Jeden z najbardziej uniwersalnych gatunków ciemierników. Kwitnie zazwyczaj w listopadzie i grudniu, dzięki czemu bardzo często nazywany jest "różą Bożego Narodzenia". Posiada białe, delikatne kwiaty, które z czasem różowieją, a pod koniec kwitnienia stają się zielone.
- Ciemiernik korsykański (Helleborus argutifolius) - kwitnie na żółto-zielono w okresie od lutego do kwietnia. Charakteryzuje się dekoracyjnymi, ostrymi, mocno lśniącymi liśćmi. Jako jeden z niewielu gatunków ciemierników lubi przebywać w pełnym słońcu.
- Ciemiernik purpurowy (Helleborus purpurascens) - występuje w Europie Centralnej i Wschodniej (w Polsce można go spotkać w Bieszczadach). Ma purpurowo-bordowe, skierowane ku dołowi, kwiaty.
- Ciemiernik orientalny (Helleborus orientalis) - gatunek o zielonkawo-białych kwiatach z różowym zabarwieniem, wywodzący się z terenów Kaukazu. Kwitnie od lutego do kwietnia.
- Ciemiernik Montsegur (Helleborus Montsegur) - gatunek o intensywnie różowych kwiatach, kwitnący w terminie pomiędzy lutym, a kwietniem.
Ciemiernik to roślina, która świetnie sprawdza się w wielu aranżacjach ogrodowych. Ze względu na swoje walory ozdobne i dekoracyjne, warto łączyć go z innymi roślinami, aby stworzyć piękne i harmonijne kompozycje.