Rośliny do zadań specjalnych – co siać i sadzić, by odstraszać szkodniki?

Niektóre rośliny, także gatunki o dużych walorach dekoracyjnych dają konkretną korzyść w ogrodzie, gdyż zmniejszają populację szkodników, a nawet chronią swoich sąsiadów. Pełnią więc rolę fitosanitarną. Uprawia się je w różnych zakątkach w przydomowych ogrodach, na ROD, a także w uprawach profesjonalnych, np. w międzyrzędziach lub w cyklu zmianowania. Łączą przyjemne z pożytecznym, a więc zasługują na szersze rozpropagowanie.

Rośliny odstraszające szkodniki – gdzie warto je uprawiać?

W ogrodzie, a nawet uprawach komercyjnych trafiają się obszary newralgiczne, obarczone podwyższonym ryzykiem występowania szkodników, np. glebowych. Przede wszystkim dotyczy to warzywniaka, który z założenia jest intensywnie eksploatowany, a nie zawsze stosuje się zasady prawidłowego zmianowania. Dobrą praktyką jest coroczne przeznaczanie 25-30% powierzchni uprawowej na dwie grupy zieleni: nawozy zielone, a także rośliny fitosanitarne (w tym gatunków przeciw szkodnikom). W ten sposób zapobiega się przy okazji wystąpieniu niekorzystnego zjawiska „zmęczenia gleby” (znaczne obniżenie jej parametrów, w tym żyzności). Rośliny odstraszające szkodniki warto siać lub sadzić w miejscu, w którym zlikwidowano wieloletnie uprawy (np. krzewów owocowych) czy trawnik. Dotyczy to także terenów nieużytkowanych. W sadzie rośliny fitosanitarne zaleca się uprawiać w międzyrzędach (np. wybierając gatunki niskie, które nie utrudniają pielęgnacji i zbiorów).

Co na pędraki? W sukurs przychodzi...gryka

Grykę zwyczajną (Fagopyrum esculentum) warto wysiewać na obszarze szczególnie zagrożonym szkodnikami glebowymi, np. pędrakami. Najczęściej takie problemy występują na działkach zaniedbanych i przylegających do zadrzewień bądź lasów. Wysiew gryki to jedna z najskuteczniejszych naturalnych metod zwalczania pędraków. Roślina wydziela związki aktywnie czynne (m.in. taniny), które hamują rozwój larw chrabąszczy. Uprawa przez 1-2 sezony na danym stanowisku może znacząco zmniejszyć populację szkodnika. Dodatkowa korzyść – przy okazji można pozyskać smaczne nasiona (kaszę gryczaną). Gryka zwyczajna to średnio wysoka (90-100 cm) roślina jednoroczna o krótkim okresie wegetacyjnym (90-100 dni). Dobrze sprawdza się w podłożach średnio żyznych. Należy unikać tylko skrajności – gleb bardzo suchych i podmokłych.

Rośliny do zadań specjalnych – aksamitka i nagietek na nicienie

Aksamitka (Tagetes) i nagietek (Calendula) to cenione ozdobne rośliny jednoroczne. Często uprawia się je w rabatach, ogrodach skalnych i na obwódki, np. sadzone wzdłuż chodnika. Długo kwitną i wprowadzają ciepłe barwy do ogrodu, parku czy zieleni miejskiej. Jednakże obie grupy zieleni mają jeszcze jedną niekwestionowaną zaletę: ich korzenie wydzielają związki, które likwidują chorobotwórcze nicienie glebowe. Zatruwają tym samym organizmy, które nie są widoczne gołym okiem, objawy ich żerowania są trudne do zidentyfikowania (łatwo pomylić to z innymi niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi), a nierzadko powodują duże szkody u roślin. Nicienie bywają szczególnie uciążliwe w uprawie warzyw. Aby zmniejszyć populację szkodnika trzeba pozwolić roślinom fitosanitarnym rosnąć przez cały sezon (tj. nie ścina się ich i nie przekopuje tak jak nawozów zielonych).

Cenione odmiany:

• Aksamitka rozpierzchła ‘Court Jester’ – odmiana o trakcyjnych, pasiastych, żółto-bordowych kwiatach. Dorasta do 50 cm wysokości.
• Aksamitka wielkokwiatowa niska ‘Albatros’ – elegancka odmiana o uniwersalnych, kremowo-żółtawych kwiatach. Łatwo komponuje się z innymi roślinami. Dorasta do 30-50 cm wysokości.
• Nagietek niski mieszany jednoroczny pełne kwiaty – to kompozycja różnych odmian nagietków, różniących się odcieniem kwiatów: od ciemnożółtych po intensywnie pomarańczowe. Średnio osiągają 30 cm wysokości. 

Rośliny odstraszające gryzonie – krety, norniki, myszy i inne

W ogrodzie warto uprawiać rośliny, które odstraszają różne gatunki gryzoni. Zwykle są sadzone wybiórczo po kilka lub kilkanaście w różnych zakątkach. Nie dają 100-procentowej gwarancji sukcesu, jednak zwiększają szansę, że zniechęcą kreta, mysz czy innego szkodliwego gryzonia do pozostania na działce. Dlatego w szczególności warto siać je i sadzić przy warzywach, przy trawniku oraz w pobliżu budynków gospodarczych czy piwnic, w których przechowuje się plony. Takie właściwości odstraszające ma m.in. korona cesarska, wilczomlecze, dziewanna, wrotycz, lawenda i anyż.

Dobrzy sąsiedzi w warzywniaku – jak sobie pomagają?

Rośliny potrafią „współpracować” ze sobą odstraszając szkodniki. Takie zależności (allelopatia) wykorzystuje się w uprawie warzyw. Niektóre gatunki są określane jako „dobrzy sąsiedzi”. Najlepszym przykładem jest naprzemienna (np. w rzędach) uprawa cebuli i marchwi. Zapach cebuli działa odstraszająco na groźnego szkodnika marchwi – połyśnicę marchwiankę, natomiast zapachu marchwi nie lubi śmietka cebulanka.

W naszym sklepie można dostać nasiona wielu roślin fitosanitarnych. Warto z tego korzystać, gdyż nie tylko pięknie wyglądają, bądź dostarczają jadalnego plonu (gryka), lecz pozytywnie wpływają na zdrowotność innych gatunków.