Narcyzy żonkile - charakterystyka, pielęgnacja i popularne gatunki

To jedne z pierwszych zwiastunów wiosny. Narcyzy rozkwitają w naszych ogródkach już w końcu marca i aż do maja zdobią go bukietami białych i żółtych, często słodko pachnących kwiatów. Są piękne i bardzo łatwe w uprawie, nic dziwnego, że tak lubimy mieć je na grządkach.

Baśniowe łąki dzikich narcyzów

Odmian ogrodowych narcyzów mamy co najmniej kilkanaście tysięcy, ale fascynacja tym kwiatami zaczęła się od dzikich gatunków, które porastają górskie łąki środkowej i południowej Europy. Jeśli chcecie zobaczyć jedno z najbardziej urzekających miejsc wiosennej przyrody, wybierzcie się w maju do Doliny Narcyzów na ukraińskie Zakarpacie. Ponad dwieście hektarów zajmują tam łąki białych, obłędnie pachnących, wąskolistnych narcyzów. Aromat jest oszałamiający, wyczuwalny na długo przedtem, nim zobaczymy kwietną łąkę. Nic dziwnego, że nazwa tych roślin (łac. Narcissus) wywodzi się od greckiego słowa ”narkein”, co znaczy tyle, co ”oszołomić”, ”poddać narkozie”.

Oszałamiająca liczba odmian

Udomowione krewniaki dzikich narcyzów może nie pachną aż tak intensywnie, mają jednak bardziej okazałe kwiaty i występują w ogromnej różnorodności. Zachwycają rozmaitością pokroju płatków i kolorami, bo prócz białych i żółtych, są też łososiowe, pomarańczowe, w odcieniach różu, a wiele odmian to urzekające, dwukolorowe kombinacje. Podzielono je z grubsza na 12 grup w zależności od kroju płatków, kolorów, zapachów. Są więc odmiany botaniczne, trąbkowe, pełne, pachnące i setki mieszańców.

Nie wszystkie narcyzy to żonkile

Generalnie kwiat narcyza składa się z zewnętrznych płatków i wewnętrznego przykoronka, który przybiera różne formy - ma kształt rurki, trąbki, czasem bywa podzielony, większy niż płatki i w odmiennym kolorze. Popularne w naszych ogródkach żonkile mają płatki żółte i również żółty przykoronek w formie charakterystycznej, wydatnej trąbki. Warto wiedzieć, że narcyz i żonkil to nie to samo, choć często obu nazw używamy zamiennie. Żonkil (Narcissus jonquilla) to zaledwie jedna z odmian narcyzów, a jego nazwa jest po prostu spolszczeniem francuskiego słowa ”jonquille”.

W setkach innych odmian narcyzów występują najróżniejsze kombinacje kształtów i barw. Płatki i przykoronki bywają w różnych kolorach - od białego i kremowego po intensywnie pomarańczowy, różowy, nawet zielony! Najbardziej dekoracyjne są odmiany o podzielonym przykoronku, których efektowny kwiat przypomina storczyk, np. pomarańczowo-biały narcyz Orangery czy biało-żółty Lemon Beauty. Z kolei urzekającym zapachem wyróżnia się Cheerrfulness o białych pełnych kwiatach czy żółty, pierzasty Rip Van Winkle.

Łatwe w uprawie, ale… trujące

Cebule narcyzów sadzimy jesienią, we wrześniu lub październiku, wybierając im słoneczne rabaty. Rośliny nie mają specjalnych wymagań co do gleby, choć najbardziej lubią przepuszczalną i wilgotną. Większość odmian będzie się świetnie czuła na łące czy trawniku. Wyglądają wtedy bardzo dekoracyjnie, choć po przekwitnięciu trzeba uważać, żeby razem z trawą nie skosić kępy wąskich liści narcyzów. Zostawiamy je, aż całkiem zżółkną. Potrzebują tego czasu, by wykarmić cebulę, która za rok będzie gotowa wydać piękne, bujne kwiaty.

W okresie wegetacji narcyzy trzeba szczodrze podlewać, najlepiej raz na tydzień, za to obficie, by woda spłynęła głęboko. Najpiękniej zakwitną po dwóch, trzech latach i możemy zostawić je w ziemi na kilka kolejnych. Dopiero gdy kwiaty staną się drobniejsze, warto cebule wykopać, przesuszyć i zasadzić ponownie. Zimą narcyzy też nie sprawiają kłopotów, mrozy im niestraszne, choć te świeżo posadzone można przed nadejściem przymrozków okryć warstewką torfu.

Pamiętajmy tylko, by prace pielęgnacyjne, a zwłaszcza sadzenie, wykonywać w rękawiczkach. Roślina jest trująca, wszystkie jej części zawierają szkodliwe alkaloidy, których najwięcej jest w cebuli. Ma to jednak także swoje dobre strony. Cebule narcyzów odstraszają szkodniki, które skrzętnie jej omijają. Dlatego narcyzy prawie nie chorują, a przy okazji chronią sąsiadów. Na grządce warto je pomieszać z innymi cebulowymi roślinami kwitnącymi wiosną - hiacyntami, tulipanami, krokusami. Razem będą pięknie wyglądać i zdrowo rosnąć.