Irysy-kosaćce - odmiany, uprawa i pielęgnacja
Kwiaty irysów nazwane na cześć bogini tęczy w unikalny sposób łączą subtelność i bogactwo barw. Dostępne odmiany irysów odnajdą się w każdym ogrodzie, szczególnie polecane są do obsadzania zbiorników wodnych, na rabaty i do ogrodu skalnego. Dowiedz się jak wygląda uprawa i pielęgnacja kosaćców. Poznaj kolorowy świat irysów.
Gatunki i odmiany irysów, kosaćców
Rodzaj kosaciec (Iris) należy do rodziny kosaćcowatych i obejmuje ok. 200 gatunków. Nazwa botaniczna (Iris) pochodzi z języka greckiego i oznacza tęczę, co wskazuje na wielobarwność i lśniące kolory kwiatów.
Kosaćce zalicza się do najbardziej cenionych i najczęściej uprawianych bylin. Jest to bardzo obszerny rodzaj, ze względu na skomplikowaną klasyfikację botaniczną. Aby usystematyzować różnorodność irysów przyjmijmy następujący podział:
Kosaćce kłączowe:
a) kosaćce bródkowe
- Karłowe (MKB)
- Typowo karłowe (TBK)
- Pośrednie (PB)
- Rabatowe (RB)
- Wysokie o miniaturowych kwiatach (MWB)
- Wysokie (WB)
b) kosaćce bezbródkowe
- Kalifornijskie (KAL)
- Luizjana (LU)
- Nadwodne (LAE)
- Syberyjskie (SY)
- Spuria (SP)
- Inne (IN)
Kosaćce cebulowe
a) Miecznik (X)
b) Irysek (RET)
c) Juno (JU)
d) Gynandiris
Ze względu na ogromną różnorodność poszczególnych grup skupimy się na tych, które są najpopularniejsze i na stałe zagościły w Polskich ogrodach.
Irys germanica daje niezrównane możliwości jako bylina rabatowa, ze swoimi dwiema grupami odmian Barbata Elatior i Barbata Media. Kwiaty zależnie od odmiany pojawiają się od maja do czerwca. Odmiany wysokie nadają się na kwiat cięty, jednobarwne kwitnące kosaćce niemieckie sadzone są chętnie w małych grupach, wielobarwne pojedynczo.
Irys bródkowy dobrze rośnie na glebach obojętnych lub słabo alkalicznych. Kwitnie wiosną i wczesnym latem. Najlepiej czuje się na słonecznym, ciepłym miejscu w mocno przepuszczalnej glebie. Irys bródkowy jest odporny na mróz i nie wymaga szczególnej opieki.
Irys syberyjski wymaga stanowiska słonecznego i gleb wilgotnych o odczynie obojętnym. Kłącza irysa syberyjskiego sadzimy późnym latem lub jesienią. Wczesnym latem na jedno- lub dwukrotnie rozgałęzionych pędach pojawiają się do 5 niebieskofioletowych kwiatów. Irys syberyjski jest odporny na mróz i doskonale będzie się czuł na brzegu sadzawki lub na rabacie wodnej. Jego trawiaste ulistnienie jest smukłe i eleganckie doskonale komponuje się w krajobraz.
Irys japoński ma ciemnopurpurowe kwiaty, które rozwijają się w pierwszej połowie lata. Zebrane po 2-3 na pędzie. Gatunek ten nie ma ciemnych plam na silnie grzbiecistych liściach. Dobrze rośnie na brzegu zbiorników wodnych, nie znosi zaś wapnia w glebie. Od tego gatunku pochodzi mnóstwo odmian kosaćców japońskich, kwitnących w barwach od niebieskiej do purpurowoczerwonej, różowej, lawendowej lub białej. Kwiaty jedno- lub wielobarwne mogą być pojedyncze podwójne lub półpełne. Warto wspomnieć tutaj o odmianie ‘Variegata’ z liśćmi w białe i szarozielone paski oraz winnopurpurowymi kwiatami czy ‘Rose Queen’ z ciemnolawendoworóżowymi kwiatami.
Irys holenderski inaczej zwany miecznikiem holenderskim należy do grupy kosaćców cebulowych i jest niezwykle prosty w uprawie. Wymaga stanowisk słonecznych i osłoniętych od wiatru. Dorasta do 60 cm wysokości i zdobi ogród kwiatami w czerwcu w kolorze, niebieskim, żółtym, purpurowym oraz białym.
Uprawa i pielęgnacja irysów
Jak wcześniej wspominaliśmy irysy są zróżnicowaną grupą roślin, które mają różne wymagania co do uprawy i pielęgnacji. Jednak można przyjąć kilka ogólnych zasad, którymi powinniśmy się kierować uprawiając te niezwykle pięknie kwiaty.
Irysy wymagają stanowiska ciepłego oraz nasłonecznionego lub półcienistego. To właśnie w lekkim cieniu będziemy najdłużej cieszyć się z trwałości kwiatów kosaćców. W cieniu i na glebie zbyt bogatej w azot są podatne na choroby zwłaszcza na mokrą zgniliznę kłączy.
Irysy cebulowe sadzimy w terminie wrzesień – październik, irysy kłączowe od połowy sierpnia do września.
Po upływie pięciu lat dobrze jest wyjąć kosaćce z gleby i je podzielić, po czym z powrotem posadzić trochę głębiej. Stare kępy kwitną słabiej. Dzielenie i przesadzanie przeprowadza się w sierpniu. Jeśli opóźnimy ten zabieg ryzykujemy że nie będą kwitły w następnym roku.
