Rośliny na skalniak - jakie kwiaty i krzewy wybrać?

Skalniak jest ceniony z kilku powodów: wprowadza naturalność do ogrodu, gdyż z założenia imituje miejsca dzikie, pasuje do każdego stylu urządzania, pozwala na uwypuklenie zalet roślin i jest prawie bezobsługowy. Ostatnia cecha jest uwarunkowana wyborem gatunków znoszących miejsca silnie nasłonecznione i odpornych suszę. Jakie rośliny wybierać do obsadzenia skalniaka?

Czym jest skalniak?

Skalniak harmonijnie łączy zieleń z kamieniem naturalnym (przynajmniej z założenia). Ma imitować miejsca górzyste, zwłaszcza typ alpinarium. W rzeczywistości ogród skalny jest znacznie bardziej różnorodny gatunkowo, w końcu jest kreowany ręką człowieka. Jednakże pewnych zasad nie powinno się łamać, np. budować go przy użyciu kilku rodzajów kamienia. Taki kolorowy misz-masz jest niewskazany, gdyż wprowadza sztuczność. Ogród pełni ważną rolę przyrodniczą: służy jaszczurkom do wygrzewania, w dodatku wiele uprawianych roślin stanowi pożytek pszczeli. Aby właściwie komponował się z pozostałymi elementami ogrodu, był piękny, a jednocześnie łatwy do utrzymania należy trzymać się podstawowych zaleceń dotyczących aranżacji.

Podstawy aranżacji skalniaka

• Najefektowniej prezentują się ogrody skalne, które łączą się z innym elementem, np. tarasem, suchym strumieniem, oczkiem wodnym. Skalniaki budowane „pośrodku niczego”, np. na środku trawnika nie prezentują się tak spektakularnie. Trudniej osiągnąć pożądany efekt.
• Przy budowie skalniaka warto wykorzystać naturalne skarpy i nachylania terenu.
• Do zakładania skalniaka najlepiej używać jednego rodzaju kamienia. Często buduje się je z granitu, bazaltu i piaskowca. Najmniej odpowiednie są…popularne otoczaki rzeczne.
• Największe znaczenie wśród roślin mają niskie byliny okrywowe. Natomiast rzadko wykorzystuje się drzewa (jedynie odmiany karłowe bądź o wąskiej, kolumnowej koronie). Skalniak nie powinien być zacieniony.
• Do aranżacji wybiera się rośliny, które charakteryzują się dużą odpornością na suszę.
• Cenione są kwiaty długo kwitnące.
• Lepiej uprawiać więcej sadzonek tego samego gatunku/odmiany niż wszystkiego po trochu.

Rośliny wieloletnie i kwiaty długo kwitnące to podstawa skalniaka 

Trzonem każdego skalniaka są niskie rośliny wieloletnie o płożącym pokroju. Duże znaczenie mają rozchodniki. Byliny zazwyczaj osiągają 15-30 cm (w czasie kwitnienia). Znanym i lubianym gatunkiem jest rozchodnik ościsty (Sedum reflexum). Ma szarozielone zabarwienie liści i pędów. Kwitnie na żółto – w czerwcu i lipcu. Ponadto w ogrodach warto uprawiać rozchodnik karpacki (Sedum hybridum), o kwiatach różowych.

W ogrodzie skalnym nie powinno zabraknąć rojników (Sempervivum). Sukulent tworzy efektowne różyczki z liści. Poszczególne gatunki i odmiany różnią się zabarwieniem. Bylina osiąga 5-10 cm przed kwitnieniem i do 30 cm w czasie kwitnienia. Radzi sobie uprawiana nawet w szczelinach między kamieniami praz płytami kamiennymi (np. przy ścieżce na dużym skalniaku).

Dla kontrastu barw skalniak można udekorować aceną drobnolistną ‘Kupferteppich’ (Acaena microphylla). Ma zielono-czerwono-brązowe liście. Dekoracją są także kwiatostany – kuliste, kolczaste główki o czerwonej barwie. Kwitnie od lipca do sierpnia. Osiąga ok. 15 cm wysokości. W ostatnich latach nastała moda na słonecznicę (Delosperma). Niski sukulent zdobi ogród wałeczkowatymi, jasnozielonymi liśćmi i
okrągłymi kwiatami (np. żółtymi i pomarańczowymi).

Wszystkie wymienione rośliny powinno się uprawiać w grupach. Po kilku latach uprawy tworzą niskie, szczelne, barwne, żywe „dywany”.

Byliny uprawiane w małych grupach

Kocimiętka Faasena (Nepeta faassenii) jest jedną z najdłużej kwitnących roślin ogrodowych nadających się do aranżacji skalniaków. Kwitnie od maja do października na fioletowo. Osiąga ok. 50 cm wysokości. Wprowadza naturalność do skalniaka. Najlepiej sadzić ją na drugim planie lub przy dużych kamieniach.

Szarotka alpejska biała (Leontopodium alpinum) zdobi skalniaki oryginalnymi, gwiazdkowatymi, białymi kwiatami. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Dorasta do 20-30 cm wysokości. Jest pokryta gęstym kutnerem przypominającym filc, co chroni ją m.in. przed utratą wody. Podobny mechanizm zwiększający odporność na suszę posiada czyściec wełnisty (Stachys byzantina), pokryty gęstymi biało-srebrzystymi włoskami. Bylina jest ozdobna przez prawie cały sezon. Kwitnie od czerwca do lipca. Jej wysokość zwykle nie przekracza 40 cm.

Aby skalniak był piękny wiosną warto uprawiać ubiorek wiecznie zielony (Iberis sempervirens). Kwitnie na biało od kwietnia do maja. To zimozielona krzewinka o wysokości 30 cm. Cenioną rośliną skalniakową jest gipsówka rozesłana (Gypsophila repens). Osiąga 10-15 cm, ma płożący pokrój. Od czerwca do lipca zachwyca kaskadami licznych, białych kwiatów.

Powyższe byliny najlepiej uprawiać w mniejszych grupach, np. po kilka w małych skalniaku i po kilkanaście w dużym. Traktuje się je jako uzupełnienie dla roślin okrywowych.

Kwiaty cebulowe na skalniak – co warto posadzić?

Kwiaty cebulowe sprawiają, że skalniak jest piękny na przedwiośniu, wiosną i jesienią (zwykle uprawia się gatunki kwitnące właśnie w tych okresach). Najwcześniej ogród skalny dekorują przebiśniegi (Galanthus nivalis), śnieżyce wiosenne (Leucojum vernum) i cebulice (Scilla). Oprócz nich powszechnie sadzone są krokusy (Crosus), szafirki (Muscari) i tulipany (Tulipa), rośliny cebulowe zakwitające nieco później. Jesienną ozdobą są zimowity (Colchicum). W sprzedaży dostępne są odmiany o kwiatach białych, różowych i fioletowych. Ponadto warto uprawiać krokusy jesienne (różnią się jedynie terminem kwitnienia w porównaniu z wiosennymi).

Krzewy i drzewa na skalniak 

Krzewy i karłowe drzewa są dopełnieniem skalniaka. Dzięki nim wprowadza się pożądany
efekt piętrowości. W dodatku daje to możliwość uprawy gatunków zimozielonych. Do najbardziej pożądanych iglaków na skalniaku należą sosny (Pinus), oczywiście odmiany karłowe. Mają małe wymagania, świetnie sprawdzają się na lekkich glebach i są odporne na susze. Do najpopularniejszych gatunków skalniakowych zalicza się sosna górska, kosodrzewina (Pinus mugo). To propozycja na duże skalniaki. Trzeba pamiętać, że krzew mocno rozrasta się wszerz, a docelowo osiąga 2-2,5 m wysokości. Warto posadzić go z tyłu skalniaka jako tło dla niższych gatunków. Z przodu można zaś uprawiać sosnę zwyczajną (Pinus sylvestris) ‘Little Ann’. To odmiana miniaturowa o spłaszczonym, kulistym pokroju. Po 10 latach uprawy dorasta do ok. 20 cm wysokości, docelowo jest ponad dwukrotnie wyższa.

Na skalniaku panują dobre warunki do uprawy jałowców (Juniperus). Często wprowadza się jałowce płożące (Juniperus horizontalis), które jednocześnie służą do okrywania danego terenu. Można wybierać odmiany o ulistnieniu zielonym, złocistozielonym bądź zielono-szarym. Polecanym soliterem jest natomiast podstawowy gatunek – jałowiec pospolity (Juniperus communis). W dobrych warunkach dorasta do kilku metrów wysokości. Jednocześnie nie powoduje nadmiernego zacienienia.

Skalniak można wzbogacić miniaturową „choinką”, tj. świerkiem białym ‘Conica’ (Picea glauca). Rośnie wolno, po 10 latach uprawy osiąga ok. 100 cm wysokości. Wymaga jednak nieco troskliwszej opieki w porównaniu z powyżej wymienionymi gatunkami. Iglaki zaleca się sporadycznie podlewać zimą. To zapobiega „suszy fizjologicznej”, której skutkiem jest brązowienie igieł i łusek.

Z krzewów liściastych na skalniaku uprawia się różne gatunki berberysów (Berberis), irgi (Cotoneaster) i perukowiec Podolskiego (Cotinus coggygria), odmiany karłowe, np. ‘Lilly’.

Rośliny niewymagające na skalniak – dlaczego stawia się właśnie na nie? 

Lista roślin na skalniak jest znacznie szersza i z powodzeniem można dobrać je zgodnie z własnymi preferencjami. Główne kryterium wyboru stanowią niskie wymagania, odporność na silne nasłonecznienie i suszę. W dalszej kolejności warto wybierać te gatunki, które nie osiągają dużych rozmiarów. Jest to w szczególności ważne w przypadku drzew i krzewów. Odpowiednio zaaranżowany skalniak jest ozdobny przez cały rok.